5. Hooglandsedijk – Grebbeliniedijk – Inundatiegebied
Het Moerasje rechts van de Hooglandsedijk was oorspronkelijk inundatiegebied van de Grebbelinie, een gebied dat onder water gezet kon worden. Op de kaart van de Gemeenteatlas van Nederland uit 1865 is het traject van de Grebbeliniedijk in rood gemarkeerd.
De Grebbelinie is een waterlinie tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, die werd aangelegd in de 18e eeuw, later bekend als Valleistelling. De waterlinie loopt van de Grebbeberg bij Rhenen tot aan Bunschoten-Spakenburg, aan wat toen nog het Zuiderzee heette. Zij doorkruist twee provincies en twaalf gemeenten. Bij de aanleg van het Valleikanaal werd de Grebbeliniedijk nog gespaard. Maar bij de bouw van de wijk Koppel en de aanleg van Ringweg Koppel werd het dijklichaam van de Grebbeliniedijk binnen de Amersfoortse gemeentegrenzen compleet afgegraven, uitgezonderd het stuk Hooglandsedijk dat gespaard bleef. Nu ligt er dus in de wijk Jeruzalem een restant van de Grebbeliniedijk, de Hooglandsedijk.
Hooglandsedijk, een uniek stukje Grebbeliniedijk
Bij de aanleg van het Valleikanaal van 1937 tot 1941, werd de Grebbeliniedijk nog gespaard en opgenomen in de Valleistelling. Ter oriëntatie, op de kaart uit 1865 loopt de Voorste Wetering evenwijdig aan de Grebbeliniedijk. Bij het graven van het Valleikanaal werd de bedding van de Voorste Wetering de nieuwe loop van het Valleikanaal. Het Valleikanaal zou als onderdeel van de Valleistelling als tankval dienst gaan doen.
In 1951 werd de Grebbelinie opgeheven als verdedigingswerk en een jaar later werd zij omgedoopt tot natuurreservaat. Delen van de Grebbelinie zijn door het graven van poelen en hakhoutbeheer omgetoverd tot waardevolle natuurgebieden, waar veel planten en dieren, zoals de ijsvogel en een groot aantal vlindersoorten, hun plek gevonden hebben. In Amersfoort vind je die in het Moerasje aan de Hooglandsedijk in Jeruzalem en in de Vlindertuin in Jericho.
De keerzijde van de opheffing van de Grebbelinie betekende ook het einde van grote delen van de Grebbeliniedijk. Voor de aanleg van Ringweg Koppel (1957) langs het Valleikanaal werden kazematten gesloopt of tot onder het maaiveld afgezonken, de Grebbeliniedijk afgegraven en de grond geëgaliseerd ten behoeve van de bouw van de wijk Koppel.