2. Jeruzalem – AIREY-Woningen – Wederopbouw
In de jaren na de oorlog werd door de hoge woningnood in hoog tempo begonnen met de wederopbouw van Nederland. Zo ook in Amersfoort. Om de woningnood snel en betaalbaar op te lossen, kwam systeembouw onder de aandacht.
Nederland koos voor het Nemavo-Airey-bouwsysteem. Nemavo staat voor de Nederlandse Maatschappij voor Volkshuisvesting die samen met architect Berghoef en prof.ir. Zwiers en een groot aantal technici van de Nemavo, De Vries Robbé en Betondak Arkel, het Airey-bouwsysteem voor Nederland ontwikkelden. Deze geprefabriceerde woningen zijn genoemd naar de ontwerper, Sir Edwin Airey (1879-1955), ingenieur en directeur van W. Airey and Sons in Leeds.
In 1949 koos de gemeenteraad van Amersfoort voor dit bouwsysteem. In 1950 werden in het gebied achter de Grote Koppel, achter de industriebebouwing aan de Eem, 223 Airey-woningen gebouwd. Deze wijk zou de naam Jeruzalem krijgen. Waarom Jeruzalem? Daar zijn twee verklaringen voor. De meest gehoorde verklaring is de witte betonnen uitstraling van de woningen met hun eenvoudige zadeldaken die doen denken aan de historische stad Jeruzalem. De tweede en misschien meest plausibele verklaring, die alleen voor Amersfoort geldt, is het feit dat de wijk Jeruzalem is genoemd naar de in de buurt verdwenen boerderij ‘Jeruzalem’.
De wijk is onlangs grondig gerenoveerd door woningcorporatie De Alliantie. Ook de openbare ruimte zal worden aangepakt. Merk vooral op hoe groen deze wijk is.
De Airey-woning. Hoe herken je die?
Het meest opvallend is de toepassing van de betonnen gevelplaten van 40 x 60 cm (dikte 4 cm) die verticaal in de gevel werden opgehangen aan geprefabriceerde gewapend betonnen stijlen. De vloer- en dakdraagconstructie werd opgebouwd uit lichte stalen liggers met houten balken.
Aan de binnenkant werden de betonnen stijlen afgedekt door houtwolcementplaten. De scheidingswanden werden opgebouwd uit holle sintelbetonblokken, de zgn. B2-blokken, waardoor elektriciteits- en waterleidingen en afvoerkanalen gelegd konden worden. Het dak werd opgebouwd met traditioneel houten sporen met daarop bitumineuze dakbedekking en werd gedragen door een geprefabriceerd betonnen timpaan. Een mastgoot voert het dakwater af. Op deze manier ontstond er een besparing op materialen en arbeid.