De buurtwandeling: een ontdekkingsreis

Amersfoort en de Koppelpoort zijn synonieme begrippen, ze horen bij elkaar. De Koppelpoort is een gecombineerde stad- en waterpoort en maakt deel uit van de tweede omwalling van de stad. Direct buiten deze stad-waterpoort begint het gebied de Koppel.

In 1394 wordt in een overeenkomst tussen de Bisschop van Utrecht en de burgers van Amersfoort het gebied de Koppel voor het eerst genoemd. In deze overeenkomst gaat het om de toestemming voor boeren om hun vee op gemeenschappelijke weides, de Koppel, vlak onder de stadsmuur te mogen laten grazen. Het gebied heeft dan alleen een agrarische functie. In de 17e eeuw komen de begrippen ‘Kleine Koppel’ en ‘Grote Koppel’ in zwang. Het zijn verkortingen van de aanduidingen ‘Buiten de Kleine Koppelpoort’ respectievelijk ‘Buiten de Grote Koppelpoort’. De westoever van de Eem bereikte je via de Kleine Koppelpoort (links), kortweg Kleine Koppel en de oostoever bereikte je via de Grote Koppelpoort (rechts), kortweg Grote Koppel.

De Grote Koppel, buiten de Grote Koppelpoort, als ‘adres’ voor het Gildekwartier is voor ons verhaal van belang en het meest interessant. Na 1450, direct na de tweede stadsuitbreiding, krijgt de oostoever van de Koppel haar eerste industriële functie als haven en opslagplaats. Door de tweede omwalling wordt de haven aan Het Havik onbereikbaar voor schepen. Het gebied de Koppel komt precies buiten de stadsmuren te liggen. Zo vormt de oostoever een ideale locatie voor het laden en lossen van schepen. Het begin van industriële activiteiten buiten de stadsmuren aan de Grote Koppel.

Het gebied van onze buurtwandeling ligt op de oostoever van de Eem en wordt begrensd door de straten: Grote Koppel, Chirurgijnsgilde (Spoorweg Amersfoort-Zwolle-Apeldoorn), Hooglandseweg-Noord, Ringweg Koppel, Eemzijde. De Grote Koppel is 150 meter lang en eindigt bij de Kwekersbrug.

In ons Koppelgebied gaan we wandelen door de wijken het Gildekwartier, Jeruzalem, over de Hooglandsedijk, door het Moerasje en Jericho. Veel plezier!